Szczygieł
Goldfinch / Carduelis carduelis

Szczygieł – co to za ptak?

Jeden z najpiękniej ubarwionych naszych ptaków. Lata szybko, falistym torem. Ze względu na swój śpiew dawniej chętnie trzymany przez ludzi w domach. Obecnie jest to zabronione, a szczygły objęte są ścisłą ochroną gatunkową.

 

Wielki amator nasion wszelkich ziół i tzw. chwastów. Od nich zależeć będzie, czy koczujące stadka kolorowych Szczygłów przetrwają zimą. Dlatego m.in. tak ważne jest pozostawianie jesienią suchych kwiatostanów ziół i kwiatów w naszych ogrodach i sadach czy chociażby na śródpolnych miedzach. Obsesyjne ostatnimi laty jesienne „porządki” – wykaszanie, wypalanie itp. – pozbawia wiele ptaków (i nie tylko!) naturalnej bazy pokarmowej.

 

Łacińska nazwa Szczygła wywodzi się od słowa „carduus”, które oznacza oset. Szczygły wyspecjalizowały się w wybieraniu nasion z najeżonych kolcami, niebezpiecznych główek ostów. Praktycznie mają je tylko dla siebie, bo większość innych ptaków – ziarnojadów nie umie sobie z nimi poradzić.

 

Szczygły najchętniej zasiedlają tereny wiejskie, gdzie pola, łąki i sady przeplatają się z widnymi lasami i zadrzewieniami śródpolnymi.

 

Szczygieł jest popularnym motywem w sztuce i folklorze. Legenda mówi, że Szczygły wyciągały ciernie ze skroni konającego na krzyżu Chrystusa. Na pamiątkę tamtych wydarzeń do dziś ich głowy zabarwione są na czerwono. (Podobnie zresztą jak Rudziki i Makolągwy, które też noszą charakterystyczne, czerwone „plamy” na swoim upierzeniu.). Szczygły pojawiają się więc na obrazach Męki Pańskiej malowanych przez dawnych mistrzów. Zobaczymy je m.in. u Rafaela Santi czy Carela Fabritiusa. Dźwięczne trele Szczygłów zainspirowały też Antonio Vivaldiego, który zawarł je w utworze „II Gardellino”. W 2013 roku nagrodę Pulitzera zdobyła książka Donny Tartt pt. „Szczygieł”.

 

Nasze Szczygły w większości zimują w kraju. Ich lęgową populację szacuje się na od 650 tys. do 1 mln par.

Up